فصل اول: تعریف و ماهیت حقوقی جرم تخریب
تعریف جرم تخریب در قانون مجازات اسلامی
مطابق ماده677 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات):
“(اصلاحی 1403/3/30)- هرکس عمداً اشیاء منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری را تخریب نماید یا به هر نحو کلاً یا بعضاً تلف نماید و یا از کار اندازد به حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه (و) در صورتی که میزان خسارت وارده سیصد و سی میلیون (330,000,000) ریال یا کمتر باشد به جزای نقدی تا دو برابر معادل خسارت وارده محکوم خواهد شد.”
ویژگی‌های مهم این جرم:
- رفتار مجرمانه باید عمدی باشد (سوءنیت عام و خاص).
- اموال موضوع جرم می‌تواند منقول یا غیرمنقول باشد.
- مال مورد تخریب باید متعلق به دیگری باشد.
- نتیجه مجرمانه باید به صورت از بین رفتن، تخریب یا معیوب شدن مال باشد.
تفاوت جرم تخریب با سایر جرایم علیه اموال
- تفاوت تخریب و سرقت: در سرقت، مرتکب مال را می‌برد و تصرف می‌کند اما در تخریب، مرتکب مال را از بین می‌برد یا ناقص می‌کند.
- تفاوت تخریب و خیانت در امانت: در خیانت در امانت، اموال به صورت قانونی در اختیار مرتکب قرار می‌گیرد اما در تخریب، مرتکب به صورت غیرقانونی و بدون مجوز، اموال را از بین می‌برد.
- تفاوت تخریب و اتلاف: در اتلاف، مرتکب ممکن است فاقد سوءنیت باشد، اما در تخریب، مرتکب عمداً و با قصد ایراد خسارت این عمل را انجام می‌دهد.
فصل دوم: ارکان تشکیل‌دهنده جرم تخریب
۱. عنصر قانونی
عنصر قانونی جرم تخریب در مواد 677 تا ۶۸۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مقرر شده است. برخی از این مواد عبارتند از:
۲. عنصر مادی
عنصر مادی جرم تخریب شامل موارد زیر است:
- رفتار فیزیکی: هر نوع اقدام که باعث از بین رفتن، کاهش ارزش یا معیوب شدن مال شود.
- موضوع جرم: اشیاء منقول یا غیرمنقول متعلق به دیگری.
- نتیجه مجرمانه: ورود خسارت مالی یا فیزیکی به اموال.
۳. عنصر معنوی
- سوءنیت عام: علم و آگاهی مرتکب به ماهیت تخریبی عمل خود.
- سوءنیت خاص: قصد تخریب مال متعلق به دیگری
فصل سوم: مجازات‌های قانونی جرم تخریب
۱. مجازات جرم تخریب در قانون مجازات اسلامی
بر اساس مواد ۶۷۵ تا ۶۸۹ قانون مجازات اسلامی، مجازات‌های جرم تخریب شامل حبس و جرایم نقدی است
۲. مسئولیت مدنی و جبران خسارت
علاوه بر مجازات‌های کیفری، شاکی میتوند طی دادخواستی حقوقی مرتکب جرم را ملزم به جبران خسارت مالی وارده به مال خویش مطابق با مواد ۱ و ۳ قانون مسئولیت مدنی بنماید .
فصل چهارم: رویه‌های قضایی در جرم تخریب
فرآیند رسیدگی کیفری
۱. شکایت شاکی خصوصی یا گزارش نهادهای نظارتی
۲. تشکیل پرونده در دادسرا و تحقیقات مقدماتی
3. ارجاع پرونده به دادگاه و برگزاری جلسات رسیدگی
4. صدور رأی و اجرای مجازات یا صدور حکم برائت
فصل پنجم: دفاعیات متهم و تدابیر پیشگیرانه
۱. دفاعیات رایج متهمان
- عدم سوءنیت در ارتکاب جرم (عدم قصد تخریب)
- عدم تعلق مال به دیگری
- تخریب به دلیل دفاع مشروع (ماده ۱۵۸ قانون مجازات اسلامی)
- عدم احراز خسارت مالی قابل توجه
۲. تدابیر پیشگیرانه برای کاهش جرم تخریب
- افزایش نظارت بر اموال عمومی و خصوصی
- استفاده از فناوری‌های نظارتی (دوربین‌های مداربسته)
- وضع مجازات‌های بازدارنده سنگین‌تر
- افزایش آگاهی عمومی درباره عواقب کیفری جرم تخریب
نتیجه‌گیری
جرم تخریب یکی از جرایم شایع علیه اموال است که موجب ورود خسارات سنگین به افراد و جامعه می‌شود. مقنن در قانون مجازات اسلامی، مجازات‌های متعددی را برای مرتکبان این جرم در نظر گرفته است. جهت کاهش این جرم، پیشنهاد می‌شود که مجازات‌ها تشدید شده، سازوکارهای پیشگیری تقویت و نظارت بر اماکن عمومی و خصوصی افزایش یابد.
